آیا تابه‌حال به این دقت کردین که تو فیلم‌های تخیلی وقتی میخوان آدم‌فضاییا رو نشون بدن خیلی وقتا رنگ پوستشون آبیه؟ حالا چرا آبی؟ انگار آبی بودنِ یک موجود حس بیگانگی/غیرزمینی بودنش رو بیشتر تقویت می‌کنه.
دلیل القای این حس بیگانگی اینه که رنگ آبی در بین موجودات زنده از نادرترین رنگ‌هاست. انگار که نقاش طبیعت در رنگ‌آمیزی موجودات زنده خیلی وقتا یادش رفته از آبی استفاده کنه. کمتر از ۱۰درصد گیاهان گل‌های آبی تولید می‌کنن. حتی دربین غذاهایی هم که می‌خوریم رنگ آبی خیلی نادره.
اما چی شد که اینجوری شد؟ یه کم از تاریخچه‌ی رنگ بگم. حیات در کره‌ی زمین از آب شروع شد. دلیل آبی بودن آب اقیانوس‌ها اینه که آب طیف‌هایی از نور خورشید رو که طول موج بالاتری دارند جذب می‌کنه. طیف نور مرئی از رنگ بنفش که طول موج کمتر و «انرژی بیشتر» داره شروع میشه و به قرمز ختم میشه:
رنگ هر جسم نشان‌دهنده‌ی طیف نوریه که جذب «نمی‌کنه». مثلا جسم قرمزرنگ به جز رنگ قرمز بقیه طیف رو جذب می‌کنه و قرمز رو برمی‌گردونه. اولین موجودات زنده که درآب به‌وجود اومدن فتوسنتز می‌کردن. برای گیاهان اولیه طیفی که ازهمه بیشتر در دسترس بود رنگ‌های آبی و سبز بود.
برای جذب این نور گیاهان صاحب رنگدانه شدن. چون رنگ آبی انرژی بیشتری داشت تمایل به جذبش بالاتر بود و لذا رنگدانه‌ی آبی زیاد بدرد نمی‌خورد (رنگدانه آبی طیف آبی رو جذب نمی‌کنه و منعکس می‌کنه) بنابراین به مرور مولکول‌های کلروفیل نوع a و b به‌وجود اومد که رنگ‌های سبز یا قرمز رو ایجاد کردن.
خب چی شد که رنگ‌ها مهم شدن؟
تا حدود ۶۰۰ملیون سال پیش، رنگ‌ها زیاد اهمیت نداشتن چون کسی چشم نداشت. جانوران برخلاف گیاهان فتوسنتز نمی‌کردن و برای تغذیه یا گیاه می‌خوردن و یا می‌رفتن پی شکار. به‌مرور اهمیت قوه بینایی و تشخیص رنگ در یافتن غذا بیشتر شد و ساختارهای بینایی تکامل یافت. اینجا بود که رنگ اهمیتی درحد مرگ‌وزندگی پیدا کرد. اونایی که شکار می‌شدن ناچاربودن برای رسوا نشدن یا خودشون رو همرنگ محیط کنن، و یا اینکه برن جاهایی که رنگ خودشونه.
چرا رنگ آبی انقدر کمه؟
چون رنگدانه‌ی آبی به جز موارد خیلی معدودی وجود خارجی نداره. این موجوداتی که می‌بینید: قورباغه‌ی سمی، سوسک وحتی چشمِ آبی هیچ کدوم واقعا آبی نیستن اگر زیر میکروسکوپ نگاهشون کنید. رنگدانه‌ی آبی ندارن و یه سری ساختارهای ریز باعث شکست نور میشه که آبی به‌نظر میان. رنگ آبی در گل‌ها هم به کمک رنگدانه‌های قرمز! آنتوسیانین (anthocyanin) و آرایه‌های میکرو/نانومتری سلولی ایجاد میشه.
اینکه چرا رنگدانه‌ی آبی نداریم دلیلش رو واقعا کسی نمی‌دونه. اگرچه یه حدس‌هایی مطرح شده؛ مثل همون قضیه که اول گفتم: گیاهان اولیه رنگدانه‌ی آبی تولید نکردن چون زیر آب به نورش احتیاج داشتن. بعدم که اومدن به خشکی انگار دیگه یادشون رفت.
یه نکته‌ی جالب هم در آخر بگم. رنگدانه‌ها اغلب ازطریق تغذیه انتقال پیدا می‌کنن. خیلی از حیوانات می‌تونن رنگدانه‌ها رو ازطریق غذا جذب و هضم کنن یا تغییرشون بدن. منتها باید ساختارهای گوارشی لازم رو داشته باشن. مثلا فلامینگوی صورتی در بدو تولد سفیده. بعد به مرور رنگدانه‌ی کاروتنوئید carotenoid رو ازطریق غذا جذب می‌کنه و اون‌شکلی میشه.
