چند روزیه که بحث حذف کردن چند تا صفر از واحد پول ملی مطرح شده و واکنش های زیادی رو به دنبال داشته. خب همونطور که تاثیراتش توی زندگی همه مشهوده، اقتصاد کشورمون اخیرا دچار تلاطم های زیادی شده که تحریم ها یکی از دلایل اون هست. بانک مرکزی اخیرا اعلام کرد که قصد داره برای تعدیل وضعیت اقتصادی، 4 صفر از واحد پول ملی کم کنه. بعد از حواشی و چالش هایی که تو فضای مجازی و خبری کشور به وجود اومد، عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی، اعلام کرد که این کار برای پایین آوردن یا مهار تورم نیست و تنها هدفش، تسهیل محاسبات مالی انجام شده هست.
مخالفین و موافقین این لایحه، به موارد مشابه که در تاریخ اتفاق افتاده اشاره میکنن و هر دو گروه، توجیهات و دلایل خاص خودشون رو برای موضعشون بیان میکنن. باهامون همراه باشین تا چند مورد از کشورهایی رو که اقدام به حذف صفر از واحد پول ملی شون کردن، مورد بررسی قرار بدیم و ببینیم که این کار چه تبعات مثبت یا منفی براشون داشته.
جمهوری ویمر آلمان: ۱۹۲۲- ۱۹۲۳ میلادی
اواخر سال ۱۹۲۲ بود که دولت وقت آلمان، دید دیگه نمیتونه غرامت های پیمان ورسای رو پرداخت کنه. نتیجه ی این اتفاق، این شد که ارتش فرانسه و بلژیک، مناطق صنعتی و تولیدی آلمان رو اشغال کردن. از طرفی، صاحبان صنایع دیگه اجازه ی کار کردن به کارگراشون ندادن و همین مساله، فشار مضاعفی رو به اقتصاد رو به زوال این کشور وارد کرد. دولت آلمان، با چاپ کردن اسکناس بدون پشتوانه، سعی کرد دستمزد کارگران بخش صنعت و بدهی های بین المللی خودش رو پرداخت کنه. بعد از این کار، عرضه و تقاضا هم تعادلش رو از دست داد و خلاصه پول آلمان کاملا ارزشش رو از دست داد.
جالبه بدونین که در سال ۱۹۲۲ میلادی، بزرگ ترین اسکناس مارک آلمان ۵۰٫۰۰۰ مارکی بود؛ این در حالیه که یک سال بعد، بزرگ ترین اسکناس مارک، ۱۰۰ تریلیون مارکی بود. یعنی در سال ۱۹۲۳ هر دلار آمریکا در آلمان، چیزی حدود ۴٫۲ تریلیون مارک قیمت گذاری شد. در نوامبر ۱۹۲۳، تورم سالیانه کشور به ۳۲۵٫۰۰۰٫۰۰۰ درصد رسید و به این ترتیب، قیمت اجناس هر دو روز یک بار دو برابر می شد. دولت هم تصمیم گرفت که رنتنت مارک رو جایگزین مارک سابق کنه و هر ۱ مارک جدید، معادل یک تریلیون مارک سابق شد. به این ترتیب، آلمان تونست غرامت های جنگی رو پرداخت کنه و ارتش های فرانسه و بلژیک هم از مراکز صنعتی این کشور خارج شدن. بنابراین، میشه گفت که حذف صفر از واحد پول ملی، در آلمان با نتایج مثبت همراه بود.
مجارستان: ۱۹۴۵- ۱۹۴۶ میلادی
مجارستان هم یکی از کشورهایی بود که در سال ۱۹۲۶ با یه رکود بزرگ اقتصادی روبرو شد و حتی با جایگزینی پنگو اتریشی به جای کورونا اتریشی-مجاری در جریان معاهده ورسای هم نتونست این مشکل رو حل کنه. در سال ۱۹۴۴، بزرگ ترین اسکناس پنگو مجارستانی اسکناس ۱٫۰۰۰ پنگویی بود. سال بعد نوبت به اسکناس ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ پنگویی رسید و در اواسط سال ۱۹۴۶ اسکناس ۱۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ پنگویی چاپ شد.
در نهایت دولت مجارستان با ۲۰ سال تاخیر به این نتیجه رسید که افزایش رقم اسکناس ها تاثیری در ابر تورم کشور نداره و به این ترتیب، پنگو رو با فورینت جایگزین کرد. هنوز هم عکس هایی از اون روزهای مجارستان و خیابون های پر از اسکناس های پنگو وجود داره که رفتگر ها رو در حال جارو کردن اونها نشون میده. نسبت جایگزینی پنگو به فورینت در اون زمان، ۴۰۰ اوکتیلیون (۲۹ صفر) در مقابل ۱ بود و نسبت ارزش فورینت نسبت به دلار ۱۱٫۷۴ به ۱ بود. البته خب این واحد پولی هم به مرور زمان دچار افت ارزش شد.
شیلی: ۱۹۷۱- ۱۹۸۱ میلادی
چند وقت بعد از این که سالوادور آلنده، رییس جمهور سوسیالیست شیلی به قدرت رسید، اعلام کرد که بسیاری از صنایع پیشرو و شناخته شده کشور، ملی میشن. یه اتفاقی که افتاد این بود که به خاطر سوء مدیریت بوروکرات ها، دولت شیلی خیلی زود با مشکل مواجه شد و برای جبران این مشکلات اقتصادی، بانک مرکزی کشور شروع به چاپ اسکناس بدون پشتوانه کرد. به این ترتیب، نرخ تورم این کشور در پایان سال ۱۹۷۲ میلادی، به ۶۰۰ درصد رسید و این عدد در پایان سال بعد از مرز ۱۲۰۰ درصد گذشت. در سال ۱۹۸۵، واحد پول اسکودو با پزوی جدید و با نرخ مبادلاتی ۱٫۰۰۰ به ۱ جایگزین شد. بعد از اجرایی شدن این تصمیم، اقتصاد شیلی خیلی زود بازیابی شد و به قدرت اولیه برگشت.
آرژانتین: ۱۹۷۵-۱۹۹۲ میلادی
بعد از بحران نفت آرژانتین در سال ۱۹۷۳ ، درگیری های سیاسی در این کشور به وجود اومد و به دنبال اون، اقتصاد این کشور در سال ۱۹۷۵ به بدترین شرایط خودش رسید. دولت وقت آرژانتین، هیچ پولی رو برای جبران کسری ها قرض نگرفت و با این کارش، شرایط رو بدتر هم کرد. در سال ۱۹۷۵ بزرگ ترین اسکناس آرژانتین اسکناس ۱٫۰۰۰ پزویی بود و سال بعد اسکناس ۵٫۰۰ پزویی منتشر شد. در سال ۱۹۷۹ اسکناس ۱۰٫۰۰۰ پزویی منتشر شد و در سال ۱۹۸۱ بانک مرکزی آرژانتین چاره ای جز چاپ اسکناس ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ پزویی ندید.
کاهش شدید ارزش پول ملی باعث شد که تولید ناخالص داخلی آرژانتین در سال ۱۹۸۲ بیش از ۱۲ درصد کاهش پیدا کنه و در سال ۱۹۸۳، دولت ناچار به تغییر واحد پول ملی شد. به این ترتیب، ۱ پزوی جدید جایگزین ۱۰٫۰۰۰ پزوی قدیمی شد. این روند ادامه داشت تا این که در سال ۱۹۸۵، واحد پولی آسترال معرفی شد که با نسبت ۱ به ۱۰٫۰۰۰ جایگزین پزوی جدید شد. جالبه بدونین که این دوره، به عنوان دوران «رژه صفرها» مشهور شد که ۱ پزوی جدید معادل ۱۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ پزوی پیش از سال ۱۹۸۳ بود.
آنگولا: ۱۹۹۱-۱۹۹۹ میلادی
آنگولا هم جزء کشورهاییه به ابر تورم دچار شد و مجبور شد چندین صفر از واحد پولی خودش کم کنه. اگر چه در سال های اخیر اقتصاد آنگولا رشد قابل توجهی داشته اما این کشور در دوران جنگ داخلی که بین سال های ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۲ میلادی ادامه داشت، اقتصاد وحشتناکی رو تجربه کرد. جنگ داخلی فشار بسیار زیادی به اقتصاد کشور و واحد پولش یعنی کوانزا، تحمیل میکرد. کار به جایی رسید که در سال ۱۹۹۱، بزرگ ترین اسکناس این کشور اسکناس ۵۰۰٫۰۰۰ کوانزایی بود. در سال ۱۹۹۵، اسکناس جدیدی چاپ شد که معادل ۱٫۰۰۰ کوانزای قدیمی بود اما نمونه ۵۰۰٫۰۰۰ کوانزایی اون هم چاپ شد. در سال ۱۹۹۹ مجددا شاهد حذف شدن صفرهای متعدد از واحد پولش بود و در نتیجه ی این اتفاق، ۱ کوانزای جدید معادل ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ کوانزای قدیمی شد.
در مجموع، بیشتر اقتصاد دان ها معتقدن که حذف صفر از واحد ملی پول، میتونه در بلند مدت به اقتصاد کشور کمک کنه و باعث بهبود وضعیت بشه. نظر شما چیه؟ به نظرتون این کار باعث پیشرفت اقتصاد ما میشه یا یه سقوط آزاد رو شاهد خواهیم بود؟