جرم درون کتری و سماور همیشه یکی از معضلات تمام خانم های خانه دار است. اما راه های ساده برای از بین بردن رسوب کتری و سماور و جلوگیری از تشکیل آنها وجود دارد .
روش های خانگی برای از بین بردن جرم کتری و سماور
سماور و کتری از پرکاربرد ترین وسایل در آشپزخانه به شمار می‌آیند و به دلیل تماس مداوم با آب، مستعد تجمع رسوبات آهکی هستند. همین رسوبات در طول زمان طعم آب جوش را تغییر می دهند و حتی به مرور باعث کاهش عملکرد این وسایل می شوند. برای جلوگیری از این مشکلات، پاکسازی منظم و اصولی کتری و سماور اهمیت بالایی دارد. در ادامه، چند روش ساده و خانگی برای از بین بردن جرم این وسایل معرفی کرده‌ایم.
مخلوطی از سرکه و آب
یکی از روش‌های موثر و در عین حال ساده برای حذف رسوبات آهکی درون کتری و سماور، استفاده از ترکیب سرکه سفید و آب است. در این شیوه کافی است سرکه و آب را به نسبت مساوی در دستگاه بریزید و اجازه دهید حداقل ۳۰ دقیقه روی شعله ملایم بجوشد. اسید موجود در سرکه باعث واکنش با رسوبات آهکی شده و آنها را از دیواره داخلی جدا می‌کند. پس از پایان جوشیدن، محتویات را خالی کرده و داخل ظرف را با آب تمیز شست و شو دهید تا بوی سرکه نیز از بین برود.
حرارت بدون آب
اگر به دنبال راهکاری سریع برای جدا کردن جرم های قدیمی و سخت شده درون سماور یا کتری هستید، از روش حرارت دادن بدون آب استفاده کنید. در این روش، ظرف را برای چند دقیقه روی شعله بگذارید بدون اینکه داخل آن آب باشد. پس از داغ شدن کامل، بلافاصله آن را از روی شعله برداشته و با آب سرد پر کنید. تغییر ناگهانی دما باعث ترک برداشتن و جدا شدن جرم های آهکی از جداره داخلی می شود. در نهایت فقط کافی است محتویات را خالی کرده و ظرف را به‌خوبی بشویید.
گوش‌ماهی یا فلس صدف
برای جلوگیری از تشکیل جرم و رسوب در کتری و سماور، می‌توان از روش های پیشگیرانه استفاده کرد. یکی از آنها قرار دادن گوش ماهی یا فلس صدف درون کتری است. این مواد طبیعی خاصیت جذب یون‌های کلسیم و مواد معدنی محلول در آب را دارند و از ته نشین شدن آن ها در کف ظرف جلوگیری می‌کنند. استفاده از گوش ماهی در بلندمدت به شکل محسوسی از ایجاد جرم آهکی می‌کاهد و باعث افزایش عمر مفید وسایل شما می‌شود.
زاج سفید و سیب زمینی
ترکیب سیب زمینی و زاج سفید نیز یکی از روش های قدیمی اما کاربردی برای جرم‌گیری ظروفی چون کتری و سماور است. برای این کار، ابتدا دو یا سه عدد سیب زمینی را رنده کرده و به همراه مقداری آب داخل ظرف بریزید و اجازه دهید حدود نیم ساعت بجوشند. سپس مقداری زاج سفید کوبیده شده به آن اضافه کرده و مجدداً برای نیم ساعت دیگر بجوشانید. ترکیب نشاسته و زاج به طور همزمان باعث نرم شدن جرم‌ها و جدا شدن آنها از سطح ظرف خواهد شد.
از بین بردن رسوب کتری و سماور با جوش شیرین
استفاده از جوش شیرین نیز روشی بی‌خطر و مؤثر برای پاک سازی رسوبات درون سماور و کتری است. کافی است مقدار مناسبی جوش شیرین را درون ظرف بریزید، آن را با آب پر کنید و روی شعله قرار دهید تا بجوشد. جوش شیرین با خاصیت قلیایی خود، به تجزیه و حل شدن رسوبات آهکی کمک می‌کند. اگر با یک بار جوشیدن رسوبات کاملاً از بین نرفتند، این کار را دوباره تکرار کنید تا نتیجه دلخواه حاصل شود.
استفاده از حلال‌های آهک
یکی از ساده ترین و سریع ترین راه‌ها برای حذف رسوبات آهکی داخل کتری و سماور، استفاده از حلال های شیمیایی مخصوص رسوب زدایی است. این محلول ها اغلب به‌راحتی در فروشگاه‌ها در دسترس هستند و بدون نیاز به زحمت زیاد، جرم های سخت را از بین می برند. اما نکته‌ای که نباید نادیده گرفت، تأثیر احتمالی باقی‌مانده مواد شیمیایی بر سلامت است. از همین رو، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند برای حفظ ایمنی و بهداشت، به جای این روش، سراغ راهکارهای طبیعی، کم‌خطر و خانگی بروند که هم نتیجه مطلوبی دارند و هم نیاز به مواد شیمیایی ندارند.
از بین بردن رسوب کتری با آبلیمو
یکی از بهترین روش های طبیعی برای رسوب زدایی، استفاده از آبلیمو یا تکه‌های لیموترش تازه است. اسید سیتریک موجود در لیمو تأثیر بسیار مؤثری در حل کردن رسوبات آهکی دارد. برای این کار چند برش لیموترش یا مقداری آبلیمو را داخل کتری بریزید، مقداری آب اضافه کنید و اجازه دهید محلول به مدت ده دقیقه بجوشد. این جوشاندن باعث می‌شود رسوب‌های چسبیده به جداره‌ها به‌آرامی جدا شوند. پس از اتمام کار، با یک برس نرم یا اسفنج، داخل ظرف را تمیز کرده و سپس آبکشی نمایید. این روش به ویژه زمانی مفید است که لایه رسوب نسبتاً ضخیم شده باشد.
تمیز کردن رسوبات کتری کوچک با فریز کردن
در صورتی که کتری شما کوچک است و میزان رسوب داخل آن کم باشد، یک روش جالب و غیرمعمول مفید می باشد. ابتدا کتری را از آب پر کنید، سپس آن را برای چند ساعت یا حتی تا نیم روز داخل فریزر قرار دهید. سرما باعث انبساط آب و ترک‌خوردگی جرم‌های آهکی می‌شود. بعد از خارج کردن کتری از فریزر، آن را به‌خوبی شست‌وشو داده و با آب تازه پر کنید و اجازه دهید به جوش بیاید. با این کار، باقی مانده جرم‌ها نیز جدا شده و دیواره داخلی تمیز می‌شود.
شوک دادن به کتری برای جدا کردن جرم آهکی
یکی دیگر از روش های مؤثر برای از بین بردن جرم های سفت و چسبیده، استفاده از شوک حرارتی است. در این روش ابتدا باید کتری را به خوبی روی حرارت قرار دهید تا بدنه آن داغ شود. سپس بلافاصله آب یخ یا بسیار سرد را داخل آن بریزید. این اختلاف دما باعث ترک‌خوردن و جدا شدن جرم‌های آهکی از سطح داخلی می‌شود. البته باید توجه داشت که این روش در عین مؤثر بودن، نیاز به دقت دارد؛ چون اگر حرارت بیش از حد باشد، امکان آسیب دیدن لحیم یا بدنه کتری وجود دارد. بنابراین در استفاده از این روش باید جانب احتیاط را رعایت کنید.
راهکارهایی برای جلوگیری از رسوب گرفتن کتری نو
اگر می‌خواهید کتری یا سماور جدید شما در مدت کوتاهی دچار رسوب نشود، استفاده از ترفند های ساده کمک زیادی می کند. یکی از روش های جالب و موثر، قرار دادن چند عدد گوش‌ماهی در داخل کتری است. این گوش ماهی ها مواد معدنی موجود در آب را جذب کرده و مانع از ته نشین شدن آهک در کف ظرف می‌شوند. همچنین، روزانه سطح داخلی و خارجی کتری را با یک پارچه مرطوب تمیز کنید و سپس آن را با حوله‌ای نرم و خشک خشک نمایید تا رطوبت و رسوبات باقی مانده باعث ایجاد جرم نشوند. در هنگام جرم‌گیری نیز باید از کشیدن ابزار های زبر یا استفاده از مواد شوینده صنعتی خودداری کرد تا به پوشش داخلی کتری آسیب نرسد.
فواید غیرمنتظره رسوبات داخل کتری
در میان دیدگاه های مختلف درباره رسوبات کتری، برخی از پزشکان معتقدند که این رسوبات حاوی عناصر مفیدی مانند کلسیم و منیزیم هستند. به عقیده آن ها، این مواد معدنی نقش کلیدی در عملکرد مناسب عضلات و قلب دارند و نیازی به حذف کامل آن ها از آب جوشیده نیست. در واقع، آب جوش حاصل از چنین کتری هایی منبعی طبیعی از این عناصر برای بدن می باشد. البته همچنان بهتر است برای جوشاندن آب از ظروفی مانند استیل، شیشه‌ای یا برنزی استفاده شود و از وسایلی مثل کتری‌های آلومینیومی یا قلع‌دار که کیفیت پایین‌تری دارند، پرهیز شود.
رسوب کتری؛ مفید یا مضر؟
در مقابل دیدگاه قبلی، گروهی دیگر از پزشکان معتقدند که مصرف زیاد املاح معدنی موجود در رسوبات، برای سلامتی خطرناک می باشد. به‌ویژه برای افرادی با سابقه بیماری های کلیوی یا مشکلات گوارشی، تجمع این املاح مانند کلسیم یا سدیم عوارض جدی ایجاد می کند. افزون بر این، وجود رسوبات به مرور باعث خوردگی دیواره داخلی کتری شده و همچنین فرآیند جوش آمدن آب را کندتر می کند؛ زیرا لایه ضخیم رسوب مانند یک عایق حرارتی عمل کرده و باعث افزایش مصرف انرژی می شود. بنابراین زمانی که رسوبات به‌وضوح ضخیم شدند، اقدام به تمیز کردن آنها کنید تا از آسیب به دستگاه و کاهش کیفیت آب جلوگیری شود.
