این موضوعی است که بحثی فراتر از این مقاله کوتاه می‌طلبد، هرچند طی سال‌های اخیر با افزوده شدن به طرفداران این سبک ادبی شاید دیگر نتوان به این آسانی‌ها آن را نادیده گرفت و به حاشیه راند.
این میان، اما سهم جنایی‌نویسان بزرگ و قله‌های ادبیات کارآگاهی جهان را در جذب مخاطب و ایضا بستن دهان قسیم‌های ادبیات به دو گونه فاخر و غیرفاخر نباید از نظر دور داشت. بزرگانی که با آفرینش شخصیت‌های محبوب و خلق داستان‌هایی که نفس را در سینه هر کسی حبس می‌کنند، نقشی عظیم در سفت کردن جای پای گونه جنایی و پلیسی بر زمین جهان ادبیات داشتند.
پزشک جنایی‌نویس
٨٩سال پیش در چنین روزی، برابر ٧ جولای ١٩٣٠ میلادی، آرتور کانن دویل، پزشک شهیر اسکاتلندی در ادینبورگ به دنیا آمد. پزشکی که شهرتش نه به دلیل خدماتش در عالم طب، بلکه به دلیل خلق معروف‌ترین کارآگاه جهان ادبیات یعنی شرلوک هلمز است. هلمز در تخیل نویسنده، کارآگاهی خصوصی اهل یورکشایر است که با تکیه بر استدلال و استنتاج به حل پرونده‌های جنایی پرداخته و مجرمان را به دست قانون می‌سپارد. جالب است بدانید در کتاب رکورد‌های گینس شرلوک هلمز عنوان مشهورترین شخصیت خیالی تاریخ بشر را از آن خود کرده است! این کارآگاه خصوصی با رمان «مشاهده سرخ» برای نخستین بار به جهان ادبیات معرفی شد و نهایتا با ٤ رمان و ٥٦ داستان کوتاه کار خود را به پایان برد. پروفسور جیمز موریارتی و دکتر جان واتسن دو تن از معروف‌ترین شخصیت‌های داستان‌های شرلوک هلمز هستند که اولی نقش رقیب شرور و دومی رُل دستیار، رفیق و وقایع‌نگار این کارآگاه خصوصی را ایفا می‌کنند.
کارآگاه واقعی
می‌گویند فرانسیس ویدوک نخستین کارآگاه خصوصی واقعی جهان بود که از قضا با قله‌های ادبیات فرانسه، چون بالزاک، الکساندر دوما و ویکتور هوگو نیز رفاقت داشت و شایع است که ویکتور هوگو در رمان بینوایان شخصیت ژاور را از روی او خلق کرده است. ویدوک در‌سال ١٧٧٥ در فرانسه به دنیا آمد و درباره‌اش چنین نوشته‌اند که پلیس در هر پرونده‌ای متوقف می‌شد، سراغی از او می‌گرفت. در جهان واقع، شاید نزدیک‌ترین فرد به شرلوک هلمز را بتوان همین کارآگاه ویدوک فرانسوی قلمداد کرد، اما این‌که کانن دویل او را برای خلق شخصیت شرلوک هلمز مقیاس خود قرار داده باشد احتمالی است که هنوز کسی به صحت و سقم آن پی نبرده است. شرلوک هلمز مابه‌ازای واقعی داشته باشد یا نه، بی‌شک جذاب‌ترین شخصیتی است که جهان ادبیات تا امروز به خود دیده است. تاکنون اکثرقریب به اتفاق داستان‌های این کارآگاه لندنی در سینما و تلویزیون به تصویر کشیده شده‌اند و ترجمه‌های خوبی نیز روی قفسه کتابفروشی‌ها انتظار طرفداران شرلوک هلمز در ایران را می‌کشند.
