چگونه “مزاج” خود را بشناسیم؟

متاسفانه امروزه اکثر مردم کشورمان به‌دلیل عدم شناخت “مزاج” خود، به‌صورت روزانه از غذاها و نوشیدنی‌هایی استفاده می‌کنند که هیچ سازگاری با مزاج آنها ندارد و همین امر باعث شده این دسته از افراد یا در معرض ابتلا به انواع و اقسام بیماریها …

در این مطلب نوع مزاج‌ها، اهمیت آن در زندگی، چگونگی تشخیص آن و شاخص‌های مربوط به تشخیص مزاج ذکر شده است.

متاسفانه امروزه اکثر مردم کشورمان به‌دلیل عدم شناخت مزاج خود، به‌صورت روزانه از مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی استفاده می‌کنند که هیچ سازگاری با مزاج آنها ندارد و همین امر باعث شده این دسته از افراد یا در معرض ابتلا به انواع و اقسام بیماریها قرار داشته باشند یا به بیماری‌های مختلفی مبتلا شوند؛ به طور مثال امروزه به‌دلیل تبلیغات متعدد و ناصحیحی که درباره لزوم مصرف “ماهی” شده، اکثریت مردم تصور می‌کنند که اگر در هر هفته چند وعده از غذای خود را به ماهی اختصاص دهند، این امر باعث تضمین سلامت آنها می‌شود!

این در حالیست که افراد برای مصرف گوشت ماهی باید به شرایط مزاجی، سنی، جنسی، زمان مصرف آن، گونه ماهی مصرفی و نوع پخت آن و … توجه داشته باشند.

شاید در گام اول، نوع مزاج برای افراد چندان اهمیتی نداشته باشد، اما بر خلاف این تصور، نوع مزاج آن چنان در زندگی افراد اهمیت دارد که حتی نوع رفتار، علایق، شغل، نوع رشته تحصیلی، ارتباطات اجتماعی حتی روابط زناشویی تحت تأثیر نوع مزاج است.

بسیاری از اختلافات در زندگی مشترک و عدم تفاهم‌ها در روابط زناشویی تنها به دلیل اختلاف در مزاج زوجین است، بنابراین به سادگی نمی‌توان از این مسئله گذشت و لازم است که هر فرد مزاج خود را بشناسد تا بسیاری از فعالیت‌ها و انتخاب‌های خود را در زندگی بر اساس نوع مزاج خود انجام دهد.

معرفی مزاج‌های چهارگانه دم، صفرا، بلغم و سودا

افراد دارای مزاج گرم و خشک؛ صفراوی

این افراد لاغر‌اندام بوده و رنگ چهره متمایل به زردی دارند، تحمل گرما را نداشته و خواب کمی دارند، عطش زیاد و دهانی خشک دارند، زود عصبانی شده و زود آرام می‌شوند، افرادی پرجنب و جوش و پرانرژی هستند.

افراد دارای مزاج گرم و تر؛ دموی

افرادی هستند درشت‌اندام، دارای پوستی سرخ و سفید و موهایی پرپشت، تحمل گرما و سرمای زیاد را ندارند اما در کل تحمل سرما برایشان راحت‌تر است، انسان هایی شجاع و جسور و مهربان بوده و معمولا پیشرو و رهبر گروه هستند.

افراد دارای مزاج سرد و تر؛ بلغمی

افراد چاق با پوست سفید و موهایی کم‌پشت هستند، کمتر تشنه می‌شوند و دهان مرطوبی دارند، افراد کم‌انرژی، صبور و آرام هستند.

افراد با مزاج سرد و خشک؛ سوداوی

افرادی لاغر‌اندام و کم خواب، معمولا با پوست تیره و خشک هستند، دقیق، منظم و محاسبه‌گر هستند.

البته این خصوصیات کلی است و برای تشخیص دقیق‌تر حتماً در شهر محل سکونت خود به متخصص حاذق طب سنتی مراجعه کنید.

مزاج‌ها در مقاطعی می‌تواند متفاوت شود

دکتر حسین مرادی دهنوی رئیس دانشکده طب سنتی قم،در رابطه با اهمیت مزاج‌های مختلف انسان، عنوان کرد : این مزاج‌ها در افراد می‌تواند تحت تاثیر عواملی، ضعف و قوت یابند، برای مثال افرادی با مزاج گرم و خشک که فعالیت اجتماعی زیاد و انرژی بالایی دارند، اگر در مقطعی دچار کم خونی شوند، فعالیت آنان کاهش یافته و انرژی آنان نسبت به قبل کم‌تر می‌شود و در واقع مزاج آنان در یک مقطع متفاوت می‌شود.

وی ادامه داد: برخی شرایط روحی نیز، موجب تغییر مزاج می‌شود، برای مثال افراد صفراوی در صورتی که در مقطعی از زندگی خود دچار مشکلات روحی شوند و به اصطلاح “غم” داشته باشند، میل به سردی پیدا کرده و شاید برخلاف مزاجشان، گوشه گیر و کم تحرک شوند.

علائم مزاج های مختلف 

لمس : گرمی وسردی پوست در لمس نشانه گرمی و سردی مزاج است . نرمی پوست نشانه رطوبت و زبری وسختی پوست نشانه خشکی مزاج است. البته این ها به شرطی صحیح است که لمس کننده معتدل باشد یا در قیاس با پوست معتدل راجع به مزاج لمس شونده قضاوت کند.
چاقی و لاغری : لاغری نشانه خشکی و چاقی نشانه رطوبت است .درشتی اندام و گوشت فراوان در افراد دموی (گرم و تر ) دیده می شود و چربی در بدن نشانه سردی و تری (بلغم ) است لذا لاغرها صفراوی و یا سوداوی هستند.

مو : زیادی مو ، رشد سریع و رنگ سیاه آن دلیل بر گرمی مزاج است. کمی مو و رنگ روشن آن دلیل بر سردی و مجعد بودن نشانه خشکی و موی صاف نشانه رطوبت است .
رنگ بدن : سفیدی رنگ پوست بدن دلیل بر سردی مزاج و سرخی و گندم گونی آن دلیل بر گرمی مزاج است . زردی نشانه گرمی ، رنگ بادمجانی ( تیره بی روح و غیر درخشان ) دلیل بر سردی و خشکی ، رنگ گچی و سربی نیز دلیل بر سردی مزاج است.

وضعیت اعضاء بدن : فراخی سینه ، عروق برجسته و نبض قوی و درشتی مفاصل نشانه حرارت است و خلاف این ها نشانه سردی است.
تاثیر گرفتن از سردی و گرمی ، تری و خشکی :افراد گرم مزاج تحمل گرما را ندارند و در هوای خنک راحت ترند.هم چنین غذاهای گرم مثل ادویه با آن ها سازگاری ندارد. ممکن است با خوردن کمی دارچین خارش بگیرند یا با خوردن چند خرما جوش بزنند . برعکس سرد مزاجان به غذا و هوای گرم بیشتر علاقه دارند. مایل به شیرینی و گریزان از ترشی وسردی ها بوده و باخوردن ترشی ها ممکن است هنگام خواب ،آب از دهانشان خارج شود.

افعال :  افراد سرد مزاج در شروع یک کار مشکل دارند و به اصطلاح دیر گرم می شوند اما گرم مزاجان کارها را به سرعت شروع می کنند. گرمی مزاج گاه باعث شتاب زدگی و عجول بودن می گردد و این افراد ممکن است ثبات رای نداشته باشند. خشمگین شدن هم از علامات گرمی مزاج است اما سرد مزاجان برعکس افرادی آرام و صبور هستند.
فضولات دفع شده : موادی که به صورت عرق ، ادار، مدفوع و… از انسان دفع می شود می تواند نمایانگر حرارت و برودت مزاج باشد. این مواد در صورتی که پررنگ و دارای بوی تند باشند نشانه حرارت مزاج و درصورتی که کم رنگ و بی بو باشند نشانه سردی مزاج هستند.

خواب و بیداری : زیادی خواب نشانه سردی ویا رطوبت است . کم خوابی معمولا ناشی از گرمی و یا خشکی مزاج است.
وضع روحی – عصبی : قوت ، سرعت و کثرت افعال مربوط به روح و اعصاب و نشانه گرمی است. مثلا گرم مزاجان پرحرف هستند و با سرعت بیشتری صحبت می کنند در حالی که سرد مزاجان خیلی آهسته آرام و شمرده صحبت می کنند و کم حرف ترند. قدرت یادگیری و حافظه در گرمی مزاج بهتر می شود.خشگی باعث ثبات رای و رطوبت باعث انعطاف پذیری می شود. سردی مایه ترس و گرمی مایه شجاعت است.

قوانین ارزیابی مزاج ها

مجموع شیرینی ها ، تلخی ها (به جز کافور) ،تندی ها ، شورمزها گرم می باشند و مجموعه ترشی ها ، گس مزها مانند : گیوی ،خیار سرد هستند.

تذکر : ازطریق رنگ و بو نیز می توان مزاج ها را ارزیابی کرد ولی قانون مزه ها کامل تر است.