هشدار دانشمندان: کلان‌خشکسالی‌ها در سرتاسر جهان رو به افزایش هستند
کلان‌خشکسالی‌ها شدید و افزایش دما، کشورهای بسیاری از جمله ایران را با بحران آب و فاجعه‌های طبیعی مواجه کرده است. اما مدیریت منابع آبی، راه‌حلی ضروری است.
کلان‌خشکسالی‌ها
به نقل از خبر سنتر متخصصان در مطالعه‌ای جدید هشدار می‌دهند که کلان‌خشکسالی‌های شدید و همچنین دوره‌های به‌مراتب داغ‌تر و خشک‌تر در سرتاسر جهان رو به افزایش هستند. «کلان‌خشکسالی» به دوره‌ی خشکسالی بسیار طولانی‌مدت و شدیدی گفته می‌شود که ممکن است برای سال‌ها یا حتی دهه‌ها ادامه پیدا کند.
کلان‌خشکسالی باعث کاهش شدید بارش و منابع آبی در مناطق وسیعی از زمین می‌شود و در نتیجه، اثرات بسیاری بر کشاورزی، منابع طبیعی و حتی جوامع انسانی دارد. در چنین شرایطی، کمبود آب به بحران‌های شدیدتری همچون کاهش تولیدات کشاورزی، افزایش آتش‌سوزی‌ها و تهدید امنیت غذای جهان منجر می‌شود.
تعداد و شدت دوره‌های کلان‌خشکسالی
زمین در ۳۰ سال گذشته، شاهد افزایش چشمگیر تعداد و شدت دوره‌های کلان‌خشکسالی طولانی‌مدت و سخت بوده است. کلان‌خشکسالی‌ها که ممکن است تا چندین سال ادامه داشته باشند، آثار عمده‌ای روی محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها دارند. پژوهشگران در گزارش خود که در نشریه ساینس منتشر شده است، به این نکته اشاره کرده‌اند که کمبود طولانی‌مدت بارش‌ها فقط به کاهش منابع آب آشامیدنی منجر نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند بحران‌های عظیم در کشاورزی، افزایش ناامنی منابع غذایی، مرگ درختان و حتی وقوع آتش‌سوزی‌های وسیع جنگلی را در پی داشته باشد.
به‌گزارش ساینس‌نیوز، لیانگ‌ژی چن، جغرافیدان طبیعی از مؤسسه‌ی فدرال تحقیقات جنگل، برف و چشم‌انداز سوئیس در بیرمنس‌دورف و همکارانش در مطالعه‌ی جدید به تحلیل تأثیر کلان‌خشکسالی‌ها در سطح جهانی از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۸ پرداخته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که هر سال به‌طور متوسط، دوره‌های چندساله‌ی کلان‌خشکسالی حدود پنج میلیون هکتار از زمین‌ها را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. پژوهشگران توضیح می‌دهند که هدف اصلی آن‌ها از پژوهش فقط بررسی ابعاد کلان‌خشکسالی‌ها نبوده است، بلکه به‌دنبال درک دقیق‌تری از آثار طولانی‌مدت کلان‌خشکسالی‌ها بر زیست‌بوم‌ها و جوامع انسانی بوده‌اند.
پژوهشگران برای رسیدن به هدف مطالعه، از داده‌های مربوط به بارش‌ها و تبخیر و تعرق (انتقال آب از خاک و گیاهان به جو) استفاده کرده تا کلان‌خشکسالی‌ها را شناسایی و بررسی و همچنین، رویدادها را بر اساس شدت دسته‌بندی کنند. علاوه‌بر این، با کمک داده‌های ماهواره‌ای، تغییرات سبزینگی در مناطق مختلف را در طول کلان‌خشکسالی‌ها تحلیل کردند تا دریابند که این دوره‌ها چه تأثیری بر پوشش گیاهی دارند.
مکان
مدت زمان
۱. جنوب غربی آمریکای شمالی
۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸
۲. ساحل صحرا (منظقه‌ی میانی صحرای بزرگ آفریقا و ساوانای سودان)
۱۹۸۱ تا ۱۹۸۷
۳. آسیای مرکزی
۱۹۹۸ تا ۲۰۰۵
۴. حوضه کنگو
۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸
۵. آفریقای جنوب صحرا
۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶
۶. روسیه
۱۹۸۷ تا ۱۹۹۱
۷. جنوب غربی آمازون
۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸
۸. روسیه
۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲
۹. برزیل شرقی
۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷
۱۰. ایالات متحده مرکزی
۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰
تمامی قاره‌های زمین
پژوهشگران نتیجه گرفتند که تقریباً تمامی قاره‌های زمین، دوره‌های کلان‌خشکسالی شدیدی را تجربه کرده‌اند. بدترین کلان‌خشکسالی‌ها مربوط به جنوب غربی آمریکای شمالی بود که از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴، دچار شدت بیشتری شد. این کلان‌خشکسالی که شدیدترین دوره در ۱۲۰۰ سال گذشته‌ی منطقه بود، همچنان تأثیرات خود را در کالیفرنیا نشان می‌دهد. آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای که در این ایالت به وقوع پیوسته، به‌ویژه آتش‌سوزی‌های نامعمول لس‌آنجلس در ژانویه سال ۲۰۲۵، از پیامدهای زیست‌محیطی همین کلان‌خشکسالی‌ها هستند.
تجزیه‌وتحلیل سبزینگی نیز نشان می‌دهد که در سطح جهانی، مراتع به‌عنوان زیست‌بوم‌هایی شناخته شده‌اند که بیشترین آسیب را از کلان‌خشکسالی‌ها دیده‌اند. با این وجود، نکته‌ی جالب این است که این نوع زیست‌بوم‌ها نسبت به دیگر انواع پوشش گیاهی، مانند جنگل‌های استوایی و معتدل، مقاومت بیشتری از خود نشان داده و معمولاً سریع‌تر از سایر زیست‌بوم‌ها به شرایط عادی بازمی‌گردند.
