انقلاب کشاورزی در هلند؛ چطور فناوری خاک فقیر را به طلای سبز تبدیل می‌کند
انقلاب کشاورزی در هلند رتبه‌ی دوم صادرات محصولات کشاورزی جهان را در اختیار دارد؛ اما چطور این کشور کوچک با خاک فقیر به چنین جایگاهی دست پیدا کرده است؟
انقلاب کشاورزی در هلند
اغلب مردم دنیا کشور هلند را با دو نماد می‌شناسند: آسیاب‌های بادی و گل‌های لاله. این تصورات دور از واقعیت نیستند. از دهه‌ها قبل گیاهان زینتی دومین رده‌ی فهرست پرفروش‌ترین محصولات صادراتی هلند را به نام خود ثبت کرده‌اند.
کشور هلند برای اینکه در حوزه‌ی کشاورزی موفق باشد و درعین‌حال طبق روندهای پایدار زیست‌محیطی عمل کند، به نوآوری و خلاقیت مداوم نیاز دارد. به همین دلیل آزمایش‌های فشرده و متوالی بخشی از مسیر دیجیتالی‌کردن فرایندهای کشاورزی این کشور محسوب می‌شوند.
به نقل از خبر سنتر هلند از فراز آسمان، هیچ شباهتی به یک مرکز کشاورزی یا تولیدکننده‌ی موادغذایی ندارد. این کشور دارای مزارعی به‌شدت متراکم و به‌لحاظ جغرافیایی ناپیوسته است که اغلب آنها بسیار کوچک‌تر از استانداردهای کسب‌وکارهای کشاورزی هستند. اما مسافران هواپیماهایی که از آسمان این کشور می‌گذرند، دریایی از آینه‌های غول‌پیکر را می‌بینند که در تمامی حومه‌ی شهرها کشیده شده‌اند.
این آینه‌ها که در واقع مجتمع‌های گلخانه‌ای فوق‌العاده‌ی هلند هستند که در طول روز زیر نور خورشید می‌درخشند و در شب نیز تحت‌تأثیر نور داخلی، فضایی وهم‌آلود و خیره‌کننده خلق می‌کنند. وسعت برخی از گلخانه‌ها به ۱۷۵ هکتار می‌رسد.
یک‌سوم سهم بازار بین‌المللی
کشور هلند که هزاران کیلومتر با مدار قطب شمال فاصله دارد، به لطف مزارع کنترل‌شده در تولید محصولاتی مانند گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و پیاز به رهبر بازار جهانی تبدیل شده و در صادرات بذرهای گیاهی نیز یک‌سوم سهم بازار بین‌المللی را در دست دارد.
هلند پس از ایالات متحده، جایگاه دومین صادرکننده‌ی بزرگ محصولات کشاورزی جهان را از آن خود کرده، درحالی‌که مساحت آمریکا ۲۷۰ برابر این کشور است. تمرکز بر این صنعت تقریباً از دو دهه پیش شروع شد، یعنی زمانی‌که جمعیت این کشور به هفده میلیون نفر رسید و نگرانی‌ها بابت پتانسیل تغذیه‌ی این جمعیت بالا گرفت.
تولید دو برابری موادغذایی
برای این معضل تنها یک راه‌حل وجود داشت: تولید دو برابری موادغذایی با استفاده از نیمی از منابع رایج. حالا این کشور نقش بسیار مهمی در رفع معضلات ناشی از گرم‌شدن زمین ایفا می‌کند و به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان فناوری‌های کشاورزی و صنایع غذایی تبدیل شده است.
هلندی‌ها پیشگام تولید گوشت کشت شده از سلول، کشاورزی عمودی، فناوری بذر، بهره‌گیری از رباتیک در دوشیدن شیر دام و همچنین آبیاری قطره‌ای بوده‌اند، نوآوری‌هایی که روی کاهش مصرف آب و کاهش انتشار کربن و متان تمرکز دارند.
بزرگ‌ترین صادرکننده گوشت اروپا
هلند با پرورش ۴ میلیون گاو، ۱۳ میلیون خوک و ۱۰۴ میلیون مرغ در هر سال، بزرگ‌ترین صادرکننده گوشت اروپا محسوب می‌شود؛ اما درعین‌حال سبزیجات بسیاری از کشورهای اروپای غربی را نیز تأمین می‌کند.
برای دستیابی به حجم محصولاتی که در یک هکتار از گلخانه‌های هلند تولید می‌شود، به حدود ۱۰ هکتار زمین‌های کشاورزی سنتی نیاز داریم، با این تفاوت که گلخانه‌های هلند از آب و کود کمتری استفاده می‌کنند. تنها در یک مثال، مزارع هلندی برای برداشت یک کیلو گوجه‌فرنگی به یک گالن آب نیاز دارند درحالی‌که میانگین جهانی چنین تولیدی حدود ۴۶ گالن است.
مزارعی مانند فن‌دن بورن در هلند
متوسط تولید سیب‌زمینی در هر هکتار، حدود نه تن است که مزارعی مانند فن‌دن بورن در هلند با کشاورزی دقیق این آمار را به بیش از ۲۰ تن رسانده‌اند. نکته‌ی جالب اینکه از سال ۲۰۰۰ به بعد، اغلب گلخانه‌ها و مزرعه‌های این کشور، وابستگی به آب را برای محصولات کلیدی خود تا ۹۰ درصد کاهش داده‌اند. آنها به‌طور کامل استفاده از سموم دفع آفات را حذف کرده‌اند و دامداران این کشور نیز از سال ۲۰۰۹ به بعد مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را بیش از ۶۰ درصد کاهش داده‌اند.
بیش از نیمی از زمین کشور هلند برای مصارف کشاورزی صرف می‌شود. هلندی‌ها می‌گویند تمرکز آنها روی موارد غذایی از قحطی وحشتناکی ناشی می‌شود که در طول جنگ جهانی دوم تجربه کردند، اما اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنیم، متوجه می‌شویم اهمیت مشاغل صنایع‌غذایی در این کشور از قرن ۱۷ میلادی آغاز شد، یعنی زمانی‌که هلند مرکز تجارت جهانی ادویه بود.
۲۰ شرکت بزرگ موارد غذایی جهان
مراکز دانشگاهی و تحقیق‌وتوسعه‌ی حوزه‌ی کشاورزی و صنایع غذایی در هلند به‌اندازه‌ای پیشرفته و به‌روز هستند که از ۲۰ شرکت بزرگ موارد غذایی جهان، ۱۵ شرکت از جمله کوکاکولا، نستله، یونیلور، کارگیل و کرافت هاینز در این کشور مراکز تحقیق‌وتوسعه‌ی خود را در این کشور دایر کرده‌اند.
هلند به‌واسطه‌ی محدودیت زمین و آب‌وهوای بارانی، به استاد کارایی عرضه‌ی مواد ارگانیک تبدیل شده، اما با چالش‌هایی جدی نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند: افزایش قیمت گاز و تعهدات جهانی مبنی بر کاهش نشر نیتروژن موانع مهمی در راه پیشرفت صنعت دامداری این کشور ایجاد می‌کنند، اما به‌نظر نمی‌رسد این مشکلات لاینحل بمانند.
دانشگاه واخنینگن
مغز متفکر پشت این آمار شگفت‌انگیز محصولات کشاورزی هلند، دانشگاه و مرکز تحقیقاتی واخنینگن (WUR) است که در ۸۰ کیلومتری جنوب شرق آمستردام واقع شده. این دانشگاه که از سال‌ها پیش به‌عنوان برترین مؤسسه تحقیقات کشاورزی جهان شناخته می‌شود، به فود ولی (Food Valley) نیز شهرت دارد.
این لقب مشخصاً از سیلیکون‌ولی آمریکا گرفته شده و به همان نقشی اشاره می‌کند که دانشگاه استنفورد در ترکیب مراکز آموزش عالی و دنیای کارآفرینی ایفا کرده: واخنینگن نیز طیف گسترده‌ای از استارتاپ‌های فناوری کشاورزی و همچنین مزارع آزمایشی را زیر نظر دارد.
ارنست فن‌دن انده مدیرگروه علوم گیاهی WUR، یکی از مشهورترین محققان پاتولوژی گیاهی جهان علاوه بر فعالیت‌های دانشگاهی، مسئولیت نظارت بر ۹ شرکت مجزا را که در تحقیقات قراردادهای تجاری فعالیت می‌کنند، به عهده دارد. او معتقد است تنها با ترکیب «محوریت علم در کنار محوریت بازار» می‌توان بر چالش‌های پیش رو غلبه کرد.
