آیا یک روز می‌توانیم خاطرات را از مغز مرده بازیابی کنیم؟
دانشمندان محل فیزیکی ذخیره خاطرات در مغز را یافته‌اند. آیا این دانش امکان بازیابی خاطرات افراد فوت‌شده را فراهم می‌کند؟
بازیابی خاطرات افراد فوت‌شده
به نقل از خبر سنتر هنگامی که عزیزی از دنیا می‌رود، وسایل شخصی خود را به جا می‌گذارد، اما چه اتفاقی برای تمام تجربیات زندگی او می‌افتد؟ آیا ممکن است روزی بتوانیم خاطرات را از مغز کسی که فوت کرده است، بازیابی کنیم؟ دان آرنولد، عصب‌شناس دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، به لایوساینس می‌گوید بازیابی بخش‌هایی از خاطرت ممکن است ممکن باشد، اما این کار از نظر فنی احتمالا چالش‌برانگیز است.
با فناوری‌های امروزی، بازیابی خاطرات ممکن است چیزی شبیه این باشد: ابتدا مجموعه‌ای از نورون‌ها را که حافظه‌ی خاصی را در مغز رمزگذاری می‌کنند، شناسایی و نحوه‌ی اتصال آن‌ها را درک کنید و سپس با استفاده از این اطلاعات، مدلی کامپیوتری بسازید که شبیه مغز کار کند.
بخش‌های دیگر مغز
خاطرات توسط گروه‌هایی از نورون‌ها کدگذاری می‌شوند. خاطرات کوتاه‌مدت و بلندمدت در هیپوکامپ شکل می‌گیرند و بخش‌های دیگر مغز جنبه‌های مختلف یک خاطره مانند عواطف و سایر جزئیات حسی را ذخیره می‌کنند.
گروه‌های نورون‌های مرتبط با خاطره‌ای خاص، اثری فیزیکی معروف به «رد عصبی» از خود برجای می‌گذارند. عصب‌شناسان این ردهای عصبی را در هیپوکامپ مغز موش‌ها شناسایی کرده‌اند. برای مثال، پژوهشگران در مطالعه‌ای که سال ۲۰۱۲ در مجله‌ی نیچر منتشر شد، سلول‌های مغزی خاص مرتبط با خاطره‌ای ترسناک را شناسایی کرده بودند.
به‌گفته‌ی آرنولد، اگر دانشمندان مدل کاملی از مغز انسان داشته باشند (که هنوز ندارند)، از نظر تئوری می‌توانند مکان خاطره‌ای را که درصدد بازیابی‌اش هستند، شناسایی کنند. اما خاطرات و خصوصا خاطرات بلندمدت که ممکن است با مکان‌ها، روابط یا مهارت‌ها ارتباط داشته باشند، می‌توانند پیچیده باشند.
بازیابی خاطرات فرد فوت‌شده پیچیده‌تر است، زیرا بخش‌های مجزای یک خاطره در سراسر مغز پراکنده‌اند. به‌عنوان مثال، جزئیات حسی می‌توانند در لوب آهیانه‌ای و قشر حسی نیز ذخیره شوند.
سیناپس‌ها فضاهای میان نورون‌ها
نورون‌های درون یک رد عصبی خاص از طریق سیناپس‌ها با هم ارتباط برقرار می‌کنند. سیناپس‌ها فضاهای میان نورون‌ها هستند که سیگنال‌های الکتروشیمیایی در آن جا جریان می‌یابند. وقتی خاطره‌ای فعال می‌شود، سیناپس‌ها یکی پس از دیگری فعال می‌شوند و این فعال‌سازی‌ها بین گروه‌های مختلف سلول‌های عصبی اتفاق می‌افتد. در ابتدا، نورون‌هایی که در طول رویداد اصلی فعال بودند، یک رد عصبی را تشکیل می‌دهند.
اما با گذشت زمان و همگام با تثبیت‌شدن خاطرات، آن‌ها به بخش‌های دیگری از مغز منتقل می‌شوند. این فرآیند شبیه زنجیره یا شبکه‌ای از نورون‌ها است که با یکدیگر همکاری می‌کنند: هر کدام مسئولیت بخشی از اطلاعات را برعهده دارند و در این رد عصبی به هم متصل هستند.
روشی اقتصادی برای تشکیل خاطرات
جداکردن سلول‌هایی که رد عصبی را تشکیل می‌دهند، روش بازیابی خوبی نخواهد بود. زیرا به‌گفته‌ی آرنولد، رد عصبی خود حافظه نیست بلکه فقط جایی است که خاطره در آن ذخیره می‌شود. بنابراین، حتی اگر رد عصبی را ازطریق مدل‌سازی یا آزمایش روی افراد زنده پیدا کنید (که بعید است)، بازسازی رویداد اصلی که توسط فرد از دنیا رفته تجربه شده است، دشوار خواهد بود.
چاران رانگانات، عصب‌شناس دانشگاه کالیفرنیا توضیح می‌دهد وقتی چیزی را به یاد می‌آورید، مغز شما همه‌ی جزئیات آن را به‌طور کامل نگه نمی‌دارد، بلکه فقط قسمت‌های اصلی یا تکه‌های پراکنده‌ای را به یاد دارید و مابقی را مغز شما به گونه‌ای سر هم می‌کند تا شبیه رویداد اصلی شود. این روشی اقتصادی برای تشکیل خاطرات است که در آن مغز به جای اینکه همه جزئیات تجربه‌ای جدید را ذخیره کند، از اطلاعات و دانسته‌های قبلی استفاده می‌کند تا بخش‌های گمشده را پر کند.
