منطقه حفاظت‌شده بوزین و مرخیل منطقه‌ای حفاظت‌شده و نمونه گردشگری در شهرستان پاوه و جوانرود از توابع استان کرمانشاه است هدف حفاظت از این منطقه، گونه‌ی حیوانی با ارزشی به نام شوکا یا گوزن مینیاتوری است.
تنوع اقلیمی و مناظر طبیعی، داشتن آب و هوای مطبوع و دل انگیز، قرار گرفتن در لیست مناطق حفاظت شده استان، وجود گونه های گیاهی و جانوری بی نظیر مانند گوزن شوکا، وجود چشمه سارها و رودخانه های جاری و … از جمله ویژگیهای بارز منطقه نمونه گردشگری «بوزین و مرخیل» است.
طبیعت بخشنده‌ی پاوه در این ناحیه حال و هوایی ایجاد کرده که برای هر گردشگر وطبیعت‌گردی دلنشین است.منطقه‌ی نمونه‌ی گردشگری«بوزین و مرخیل» که در سال 1374 به‌عنوان منطقه‌ی شکار ممنوع به ثبت رسید زیستگاه نوعی گوزن است که به شوکا یا گوزن مینیاتوری معروف است. همچنین این منطقه ی حفاظت شده زیستگاه جانواران بسیاری است و پوشش گیاهی آن چشم‌نواز و ارزشمند است.
شوکا، گوزنی به رنگ سربی یا سرخ است که در مناطق سردسیر زندگی می‌کند. این گوزن کوچک بومی منطقه اورآسیا محسوب می‌شود. شوکای زیبا و کوچک اندام علف‌خوار محسوب می‌شود که همین امر باعث شده محل زندگی وی نواحی جنگلی باشد. زیستگاه اصلی شوکا در ایران، حاشیه‌ی دریای خزر است اما تعداد بسیار کمی در حدود 20 الی 30 تا از این گوزن زیبا در منطقه حفاظت شده‌ی بوزین و مرخیل حضور دارند. به علت حضور این حیوان زیبا در این منطقه، شوکا به عنوان نماد زیست محیطی ورزش استان کرمانشاه انتخاب شده است.
پوشش گیاهی و حیوانی منطقه حفاظت شده‌ی بوزین و مرخیل
جنگل‌های بلوط جزو جنگل‌های با ارزش ایران محسوب می‌شوند و این منطقه با درختان بلوط پوشیده شده است. پوشش گیاهی منطقه علاوه بر درختان بلوط؛ ون، بنه، کورد، ارغوان، گلابی وحشی، کیکم، زالزالک، زبان گنجشک، آلوچه، ختمی، سیاه تلو، لاله واژگون و انواع گندمیان است.
از گونه های جانوری این منطقه می توان به بز وپازن ، شوکا ،قوچ ومیش ،گراز ، پلنگ ،سیاه گوش ، سنجاب ایرانی ، گربه وحشی ،شغال ، گرگ ، تشی ،روباه، تیهو ،کبک ، کمرکلی بزرگ ،گنجشک سانان ، عقاب ، مارپلنگی ، یله مار، گرزه مار اشاره کرد.
رودخانه گلال ، لون ، مرخیل وسیروان ازمنابع آبی داخل وحاشیه این منطقه می باشدکه با دره های زیبا برجذابیت های منطقه افزوده است.
وسعت منطقه حفاظت شده بوزین مرخیل بیش از سی و سه هزار هکتاراست.
