فقط یک جهش تا تهدید جهانی؛ آیا آنفلوانزای پرندگان ویروس دنیاگیر بعدی است؟
ویروس آنفلوانزایی که اکنون در پرندگان و گاوها شیوع یافته، توانایی بالایی در آلوده‌کردن انسان‌ها دارد. یک جهش برای انتقال ویروس به بدن انسان کافی است.
ویروس آنفلوانزایی
به نقل از خبر سنتر ویروس H5N1 که با نام آنفلوانزای پرندگان شناخته می‌شود، اکنون در سراسر جهان گسترش یافته و توانایی بیشتری برای آلوده‌کردن انسان‌ها نسبت به سویه‌های پیشین پیدا کرده است. فقط یک جهش ژنتیکی، می‌تواند به ویروس امکان دهد سلول‌های بینی و گلو را آلوده کند و احتمال انتقال از طریق هوا را افزایش دهد.
بااینحال، جهش به‌تنهایی برای آغاز دنیاگیری کافی نیست. اگر ویروس ژن‌های خود را با ویروس انسانی مبادله کند، می‌تواند با سرعت به تهدیدی جهانی تبدیل شود. ایان ویلسون از مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس در کالیفرنیا به نیوساینتیست می‌گوید: «هرچه افراد بیشتری آلوده شوند، احتمال وقوع چنین تغییری بیشتر می‌شود.» اما او تأکید دارد که خطر چنین سناریویی همچنان پایین است.
گونه‌ای جدید از ویروس
ویروس آنفلوانزای پرندگان H5N1 برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰، احتمالاً در میان پرندگان خانگی در چین، ظهور کرد و در سراسر جهان گسترش یافت. در سال ۲۰۲۰، گونه‌ای جدید از ویروس به‌وجود آمد و توانست به‌طور گسترده‌تری پخش شود و حتی به قاره‌های آمریکا و جنوبگان برسد. گونه جدید، علاوه بر پرندگان اهلی، گاوهای شیرده در ایالات متحده را نیز آلوده کرده و گاهی به انسان‌ها نیز منتقل شده است.
گروهی از پژوهشگران به سرپرستی دبی فن‌ریل از دانشگاه اراسموس هلند، سلول‌های بینی و گلوی انسان را با سویه‌های H5N1 از سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۲۲ آلوده کردند. نتایج نشان داد که سویه ۲۰۲۲ نه‌تنها توانایی بیشتری برای اتصال به سلول‌ها دارد، بلکه در تکثیر نیز مؤثرتر عمل می‌کند. فن‌ریل این یافته را «خبر بد» توصیف می‌کند، هرچند باور دارد احتمال دنیاگیری این ویروس همچنان پایین است. او می‌گوید: «اینکه ویروس در آلوده‌کردن انسان‌ها بهتر شده، فرصت بیشتری برای وقوع جهش‌های خطرناک فراهم می‌کند.»
از سوی دیگر، گروه ویلسون نیز در حال مطالعه روی پروتئین هماگلوتینین ویروس است. این پروتئین تعیین می‌کند که ویروس به چه نوع سلول‌هایی متصل شود و از آنجایی که از سطح ویروس بیرون می‌زند، هدف اصلی سیستم ایمنی نیز به‌شمار می‌رود.
در حال حاضر، هماگلوتینین ویروس H5N1 بیشتر به گیرنده‌هایی متصل می‌شود که در عمق ریه‌ها قرار دارند. این ویژگی باعث می‌شود ویروس بیماری شدیدی ایجاد کند، اما شانس انتقال به دیگران را کاهش می‌دهد. برای اینکه ویروس بتواند به‌راحتی منتقل شود، باید سلول‌های بینی و گلو را آلوده کند، زیرا این امر امکان انتقال از طریق سرفه و عطسه را فراهم می‌کند.
فقط یک جهش تا همه گیری
مطالعه‌ی گروه فن‌ریل نشان می‌دهد که ویروس تا حدی به توانایی مورد نیازش دست یافته است. بااینحال، هنوز مشخص نیست که آیا به گیرنده‌های اصلی سلول‌ها متصل می‌شود یا خیر. پیش‌تر تصور می‌شد که برای انجام این کار، ویروس نیاز به چندین جهش دارد. اما گروه ویلسون نشان داده است که فقط یک جهش برای ایجاد چنین قابلیتی کافی است.
بااین‌وجود، جیم پاولسون از مؤسسه اسکریپس، یکی از پژوهشگران گروه ویلسون، هشدار می‌دهد که جهش به‌تنهایی برای ایجاد دنیاگیری کافی نیست. او می‌گوید: «این ویژگی برای انتقال ویروس ضروری است، اما به‌تنهایی کافی نیست.» او می‌افزاید تغییرات دیگری نیز برای انتقال ویروس بین انسان‌ها لازم است، اما این تغییرات هنوز به‌طور کامل شناخته نشده‌اند.
