سویه‌ای قدیمی از ویروس فلج اطفال احتمالا از آزمایشگاهی در چین نشت کرده است
ویروس فلج اطفال که سال ۲۰۱۴ یک کودک چینی را مبتلا کرد، ممکن است از آزمایشگاه یا مرکز واکسن‌سازی نشت کرده باشد. اما ماجرای نشت ویروس‌ها چیست؟
ویروس فلج اطفال
به نقل از خبر سنتر محققان انستیتو پاستور در پاریس که تحت شرایط زیست‌ایمنی سختگیرانه‌ای کار می‌کنند، به‌تازگی جعبه‌ای قدیمی را بازگشایی کردند که حاوی چهار نمونه ویروس فلج اطفال بود. هرکدام از این نمونه‌ها با برچسبی دست‌نویس روی ویال‌ها، حدود ۶۰ سال پیش توسط آلبرت سابین، یکی از پیشگامان پژوهش در زمینه‌ی ویروس فلج اطفال، به این مؤسسه ارسال شد.
چهار نمونه ویروس فلج اطفال، باید به عنوان بخشی از کمپین جهانی نابودی نمونه‌های قدیمی این ویروس، در گذشته نابود می‌شدند. اما تیم محققان پاستور در ابتدا آن‌ها را توالی‌یابی می‌کنند تا اطلاعات ژنتیکی‌شان حفظ شود.
منشاء این ویروس
اکنون، مقاله‌ای که درباره‌ی توالی‌یابی نمونه‌های ویروس فلج اطفال در مجله Virus Evolution منتشر شده است، احتمالی غیرمنتظره و نگران‌کننده را مطرح می‌کند: منشأ ویروسی که سال ۲۰۱۴ کودکی چهار ساله را در چین مبتلا کرد، ممکن است یک آزمایشگاه تحقیقاتی یا مرکز تولید واکسن بوده باشد.
منشأ دقیق ویروس و شیوه‌ی ابتلای کودک هنوز فاش نشده است، زیرا نویسندگان مقاله مراقب بوده‌اند تا انگشت اتهام را مستقیماً به سمت منبع خاصی نگیرند. اما مقاله تأکید دارد که نشت تصادفی ویروس فلج اطفال، حادثه‌ای نسبتاً رایج است.
مایک فامولار، همه‌گیر‌شناس سیستمی از بنیاد بیل و ملیندا گیتس که درباره‌ی فلج اطفال مطالعه می‌کند، می‌گوید: «این داستان معمایی و جالب است». از آنجایی که تجزیه‌و‌تحلیل ویروس فلج اطفال کودک چینی در مؤسسه‌ی ویروس‌شناسی ووهان (WIV) انجام شده است، یافته‌ها به طور ناخواسته جنبه‌ی سیاسی پیدا کرده‌اند: در رسانه‌های اجتماعی و منابع محافظه‌کار، افرادی که از نظریه‌ی نشت آزمایشگاهی در دنیاگیری کووید ۱۹ حمایت می‌کنند، از این موضوع برای مطرح‌کردن ادعای دیگری مبنی بر نشت ویروس فلج اطفال از مؤسسه‌ی ووهان استفاده کرده‌اند؛ حتی با وجود اینکه هیچ مدرکی برای تأیید ارتباط ویروس با مؤسسه وجود ندارد.
فلج اطفال در نیمه‌ی اول قرن بیستم، یکی از ترسناک‌ترین بیماری‌های کودکان بود و هر ساله صدها هزار کودک را فلج می‌کرد. پس از ساخت واکسن تزریقی فلج اطفال توسط جوناس سالک در دهه‌ی ۱۹۵۰ و واکسن خوراکی زنده‌ی تضعیف‌شده توسط سابین، تعداد موارد ابتلا به شدت کاهش یافت. امروزه این بیماری در آستانه‌ی ریشه‌کنی قرار دارد: دو نوع از سه سویه اصلی ویروس فلج اطفال از بین رفته‌اند و نوع سوم فقط در افغانستان و پاکستان شایع است.
کاهش خطر شیوع ویروس
محققان برای کاهش خطر شیوع ویروس فلج اطفال در آینده، متعهد شده‌اند که تعداد بسیاری از نمونه‌های ویروس فلج اطفال را که در آزمایشگاه‌های سراسر جهان نگهداری می‌شوند، نابود کنند. حتی نمونه‌های قدیمی مدفوع نیز که ممکن است این ویروس را در خود داشته باشند، باید نابود شوند. معمولاً پیش از نابودی، توالی ژنتیکی ویروس‌ها بررسی می‌شود، به ویژه در سویه‌های دارای اهمیت تاریخی که قبل از در دسترس‌بودن توالی ژنتیکی، مورد مطالعه قرار گرفته بودند.
سابین چهار نمونه ویروس را در سال ۱۹۶۰ برای آندره لوف، ویروس‌شناس مؤسسه‌ی پاستور و برنده‌ی جایزه نوبل ۱۹۶۵ فرستاده بود. این ویروس‌ها در آزمایشگاه برای رشد در دماهای پایین‌تر از دمای بدن انسان سازگار شده بودند و سابین گمان می‌کرد که ممکن است پایه مناسبی برای ساخت واکسن باشند. لوف در آن زمان، در حال تحقیق روی تأثیر تب بر عوامل بیماری‌زا بود. به نقل از مؤسسه‌ی پاستور، این نمونه‌ها به عنوان «میراثی عمده برای علم و سلامت عمومی» شناخته می‌شوند.
