پلاستیک در آشپزخانه؛ آیا بسته‌بندی مواد غذایی ما ایمن است؟
پلاستیک در آشپزخانه به‌طور گسترده در بسته‌بندی موادغذایی به کار می‌روند و سلامتی ما را تهدید می‌کنند. اما با ایجاد تغییرات کوچک، می‌توان خطر آن‌ها را کاهش داد.
پلاستیک در آشپزخانه
به نقل از خبر سنتر پلاستیک‌ها معمولاً در یخچال‌ها و کابینت‌های تمام خانه‌ها دیده می‌شوند. پوشش‌های پلاستیکی، کیسه‌ها و ظروف نگهداری مواد غذایی، ظروف پلاستیکی غذاهای بیرون‌بر، بطری‌های نوشیدنی و ظرف‌های سس، همگی از مواردی بسیار معمول هستند. همچنین، پلاستیک‌ها یا پلیمرهای مصنوعی، جزئی از مواد چندلایه‌ای هستند که بسته‌بندی‌های معمول مواد غذایی، مانند بسته‌های چیپس و بطری‌های آب معدنی را تشکیل می‌دهند.
حتی قوطی‌های فلزی، استیل و آلومینیومی، مثل قوطی نوشابه، همگی با لایه‌ای از پلاستیک پوشانده می‌شوند. محصولات کاغذی مانند لیوان‌های بیرون‌بر یک‌بار مصرف و بسته‌بندی‌های مواد غذایی یخ‌زده نیز با لایه‌ای از پلاستیک پوشیده شده‌اند.
اما آیا باید بابت پلاستیک‌هایی که مواد غذایی را در بر گرفته‌اند، نگران باشیم؟ آیا این مواد بی‌خطر هستند؟ پاسخ چنین پرسشی به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما به گفته‌ی متخصصان، ترس از پلاستیک چیزی نیست که بتوان نادیده گرفت و روش‌هایی نیز برای کاهش خطرات آن وجود دارد.
خطرات حیرت‌انگیز قرارگیری در معرض پلاستیک
دهه‌هاست که دانشمندان می‌دانند بعضی از ترکیبات موجود در برخی پلاستیک‌ها، می‌توانند از بسته‌بندی به درون غذا نفوذ کنند و در بدن جذب شوند. برای مثال، ترکیب شیمیایی بیسفنول ای (به اختصار BPA) که از بسته‌بندی‌ها به غذا نفوذ می‌کند و در بدن موجودات زنده، از جمله انسان‌ها، انباشته می‌شود، از دهه ۱۹۹۰ شناخته شده است.
مطالعات نشان داده‌اند که بیسفنول ای می‌تواند با تقلید رفتار هورمون استروژن، سلامت انسان را در معرض خطر قرار دهد. جو براون، استاد همه‌گیرشناسی در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه براون، می‌گوید اگرچه درباره‌ی عواقب قرارگیری در معرض مقادیر اندک BPA اختلاف‌نظرهایی وجود دارد، پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که این ماده می‌تواند بر رفتار و شناخت، به‌ویژه در نوزادان و کودکان، تأثیر منفی بگذارد.
در واکنش به یافته‌های پژوهش‌ها، استفاده از BPA در برخی موارد متوقف شده است. برای مثال، براساس مقررات سازمان غذا و داروی آمریکا، استفاده از این ماده در شیشه‌شیرهای نوزادان ممنوع است. با این حال، BPA هنوز هم در بسیاری از بسته‌بندی‌های مواد غذایی، مثل روکش داخلی قوطی‌ها وجود دارد.
مطالعات نشان داده‌اند که حتی جایگزین‌های BPA نیز ممکن است همان خطرات را داشته باشند. چنین الگویی بارها در تاریخ بهداشت محیط و همه‌گیرشناسی تکرار شده است؛ مواد شیمیایی مضری مانند آفت‌کش‌ها یا مواد ضدآتش با جایگزین‌هایی تعویض می‌شوند که خود بررسی نشده و ممکن است به همان اندازه مضر باشند. براون می‌گوید: «در چارچوب نظارتی فعلی، بررسی‌های زیادی روی این مواد جدید انجام نمی‌شود تا مشخص شود که آیا مضر هستند یا خیر.»
مشکلات بهداشتی و سلامتی مواد شیمیایی
علاوه بر BPA، مشکلات بهداشتی و سلامتی مواد شیمیایی دیگری مثل فتالات‌ها (و مواد جایگزین) که به‌عنوان نرم‌کننده برای ایجاد انعطاف در پلاستیک‌ها استفاده می‌شوند، به خوبی شناخته شده‌اند. این مواد، به طور بالقوه باعث ایجاد مشکلاتی از جمله زایمان زودرس، افزایش خطر آسم و ناهنجاری‌های عصبی تکوینی می‌شوند. مواد شیمیایی پایدار (PFAS) نیز که با افزایش خطر سرطان مرتبط هستند، به عنوان محصول جانبی تولید پلاستیک در مواد غذایی ذخیره‌شده در پلاستیک‌ها و نوشیدنی‌ها یافت می‌شوند.
مقدار مصرفی، عاملی کلیدی در ارزیابی خطرات مواد شیمیایی است. مصرف برخی ترکیبات در مقادیر بسیار کم ممکن است بی‌خطر باشد، در حالی که مصرف حجم بیشتر ممکن است عامل ایجاد بیماری‌ها شود. اما تعیین دقیق میزان مشکلات ایجادشده توسط ترکیبات خاص هر ماده‌ای که به طور منظم مصرف و از طریق غذا و بسته‌بندی به بدن وارد می‌شود، بسیار دشوار است.
اطلاعات کمی درباره مواد شیمیایی
نکته‌ی نگران‌کننده این است که ما اطلاعات کمی درباره مواد شیمیایی موجود در بسته‌بندی‌های مواد غذایی داریم، در حالی که روزانه بدون آگاهی آن‌ها را مصرف می‌کنیم. بررسی جامع در مطالعه‌ای جدید که اخیراً منتشر شده است، نشان می‌دهد بیش از ۳۵۰۰ ماده شیمیایی موجود در بسته‌بندی‌های غذایی و مواد فرآوری‌شده، وارد بدن انسان می‌شوند.
جین مونک، سم‌شناس محیطی و مدیرعامل انجمن غیرانتفاعی بسته‌بندی موادغذایی و نویسنده‌ی ارشد مطالعه‌ی جدید، می‌گوید بخش عمده‌ای از میزان مصرف چنین ترکیباتی، از تماس مواد غذایی با پلاستیک ناشی می‌شود. اما مواد دیگری مانند کاغذهای بازیافتی و مقواها نیز حاوی مواد شیمیایی بسیاری هستند که وارد مواد غذایی می‌شوند.
