از جمله نخستین مطالعات صورت گرفته در زمینه ارتباط موسیقی و سلامت روان انسان، می توان به تلاش های لئونارد میر آهنگساز، نویسنده و فیلسوف در سال ۱۹۵۶ اشاره کرد. وی با بررسی تغییرات آهنگ قطعات فاخر موسیقی از جمله شاهکارهای بتهوون به این نتیجه رسید که گوش دادن به یک ترانه (چه با کلام و چه بی کلام)، می تواند باعث شکل گیری احساسی مشابه قرار گرفتن در وضعیت خلأ یا تنش شود. در واقع شنونده با شنیدن موسیقی سفری کوتاه به اعماق ذهن خود خواهد داشت.
مخچه بخشی از سیستم عصبی است که شدیدا توسط ترانه های شاد فعال می شود. فعال سازی مخچه منتج به افزایش جریان خون به سمت پاها شده و انرژی کلی بدن را بالا می برد.
اخیرا مطالعه ای توسط محققان دانشگاه مونترآل انجام شده است. در این پژوهش دانشمندان حاضر، فعالیت مغزی ۲۱۷ داوطلب را مورد بررسی قرار دادند و بین آنها به دنبال علامتی از لرزش یا هرگونه تغییر جزئی سلول های مغز پس از گوش دادن به لیستی از آهنگ های دلخواه هر شرکت کننده بودند.
تصاویر مغزی شرکت کننده ها نشان داد که پخش موسیقی مورد علاقه آنها باعث ترشح دوپامین شده است؛ دوپامین هورمون لذت و پاداش است.
تیم تحقیقاتی مونترآل همچنین دریافتند که گوش دادن به موسیقی مورد علاقه نوعی “اثر مقدماتی” مشابه شرطی شدن کلاسیک دارد. در شرطی شدن کلاسیک، فیزیولوژیست روسی ایوان پاولف توضیح می دهد که حیوانات به مرور زمان نسبت به محرک ها حساس می شوند؛ به همین دلیل است که بزاق دهان سگ تنها با مشاهده فردی که قبلا به وی غذا داده است ترشح می شود، حتی اگر واقعا هم غذایی در کار نباشد.
رابطه انسان و موسیقی نیز به همین ترتیب است. ذهن هر فرد الگوی دلخواهی از اصوات موزون دارد که با پخش شدن آن حتی اگر زبان خواننده نیز قابل درک نباشد، ترشح دوپامین و شروع به کار سیستم پاداش دهی مغز کلید خواهد خورد.
در سال ۲۰۱۳ پژوهشی توسط ناشر بین المللی گروه تیلور و فرانسیس به چاپ رسید که حاکی از تاثیر مهم ترانه های شاد بر تغییرات مثبت خلق و خو در دراز مدت بود. با استناد به یافته های این مطالعه، گروهی از شرکت کنندگان که تنها ۱۲ دقیقه از زمان روزانه خود را صرف گوش دادن به موسیقی های شاد کرده بودند، نه تنها در مقایسه با گروه شاهد تمرکز بالاتری را به ثبت رساندند، بلکه آمار افسردگی و اختلالات اضطرابی نیز در آنها پایین تر بود.
همچنین اساس پژوهشی جدید از مجله علوم اعصاب انسانی، افرادی که به موسیقی های غمگین گوش می دهند در مقایسه با آنهایی که انواع شادتر را انتخاب می کنند، بیشتر در معرض اضطراب افزایش یابنده و زود رنجی قرار خواهند داشت.
در این مطالعه سطح فعالیت عصبی هریک از شرکت کنندگان پس از پخش مدل های متفاوتی از موسیقی شامل غمگین، شاد و ترسناک سنجیده شد.
طبق اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۸۰۰ هزار مرگ در اثر خودکشی گزارش می شود که اکثر قربانیان بین ۱۵ الی ۲۹ سال دارند.
علاوه بر این، مطالعات متعدد که توسط مجامع علمی متعبر از جمله انجمن روان‌شناسی آمریکا منتشر شده اند نشانگر نکته ای مهم هستند: نوجوانان به خصوص در مواقع پریشانی و ناراحتی، روزانه بیش از ۲ ساعت موسیقی گوش می کنند. از این رو هشدار داده می شود که اگر نوجوانی بیش از حد معمول با موسیقی سرگرم است، باید مورد توجه ویژه اطرافیانش قرار گیرد.
بر اساس پژوهشی از پاب مد، گوش دادن به موسیقی های غمگین به خصوص در مورد افراد مبتلا به افسردگی می تواند وضعیت ذهنی و حتی جسمی آنها را بدتر کند. گفتنی است که این رابطه کاملا دو طرفه خواهد بود. بدین معنا که افسردگی و گوش دادن به موسیقی های غمگین بر یکدیگر اثر تشدید کننده دارند.
شواهد حاکی از آن هستند که افراد افسرده با علائم بالینی واضح، پاسخ هایی متفاوت از سایرین به موسیقی نشان می دهند. به تازگی آزمایشی توسط کالج کنتیکت انجام و طی آن از شرکت کنندگان خواسته شد که یک قطعه شاد و یک قطعه غمگین از موسیقی های مورد علاقه خود را انتخاب کنند. در ادامه واکنش اشخاص به ترانه مورد نظر بررسی شد.
نتایج به دست آمده بدین صورت بودند: حالِ آن دسته از داوطلبانی که افسردگی داشتند و دچار عارضه ای به نام نشخوار ذهنی بودند (تکرار افکار منفی)، پس از گوش دادن به ترانه غمگین رو به وخامت گذاشت.
مطالعه ای دیگر از مجله تحقیقات مصرف کننده نشان می دهد که صداهای محیطی با شدت متوسط تا حدود ۷۰ دسیبل (چیزی مانند قدرت صدای یک جارو برقی)، می تواند باعث افزایش خلاقیت انسان شود. با این حال گوش دادن به صداهای بلندتر برعکس وضعیت قبل منجر به حواس پرتی و در نتیجه افت قابل توجه خلاقیت و نوآوری می شود.
نتایج کاربردی:
۱ – به موسیقی های غمگین گوش نکنید. گزینه “next” در پخش کننده های موسیقی برای این است که هر گاه به موسیقی غمگین رسیدید، آن را بزنید و به موسیقی بعدی برسید.
۲ – هر روز به موسیقی های شاد و انرژی بخش گوش کنید. صبح ها را با یک موسیقی پر انرژی شروع کنید تا با ترشح هورمون های شادی آور، روز پرنشاط تری در پیش داشته باشید. هر گاه نیز احساس کردید ناراحتی به سراغ تان می آید، موسیقی شاد گوش کنید.
۳ – وقتی هنگام رانندگی موسیقی شاد گوش می کنید، چون جریان خون به سمت پاهایتان تقویت و انرژی تان زیاد می شود، ناخودآگاه پایتان روی گاز فشار بیشتری می آورد و با سرعت بیشتری می رانید. این، خطر بزرگی است. بنابر این اگر موقع رانندگی، به موسیقی شاد گوش می کنید، خودآگاهی و مراقبت بیشتری داشته باشید.
۴ – با صدای خیلی بلند به موسیقی گوش نکنید چون باعث افت حواس و کاهش خلاقیت می شود.
۵ – اگر نوجوانی بیش از ۲ ساعت در روز موسیقی گوش می کند، احتمالاً درگیر مشکلات روحی است. حتما به او توجه ویژه ای داشته باشید و در صورت لزوم با یک مشاور صحبت کنید.
منبع: سواد زندگی
